- مهرناز کشاورزی نژاد
علم حقوق در پرتو آرا و نظریات فلاسفه
پیش گفتار
مهم ترین نشانه تمدن جامعه بشری وضع قوانین در جامعه بوده است. از نظر تراویس هیرشی جرم شناس مشهور، افراد جامعه در چهره موجوداتی ذاتا ضد اجتماعی تصویر میشوند به گونه ای که اگر شهامت ارتکاب جرم را در خود ببینند بدان مبادرت میورزند. ولی وجود حد و مرز و تببین حدود حقوق و تکالیف افراد جامعه باعث میشود شخص منافع خود را برآورد کند و همین امر او را از ارتکاب جرم باز میدارد. بنابراین علم حقوق است که از سلطه گری انسان جلوگیری میکندو امکان زندگی مسالمت آمیز را برای آحاد جامعه به ارمغان می آورد. فلسفه حقوق بهعنوان زیربنای علم حقوق، نقشی حیاتی در تفسیر و فهم قوانین، نقد و بررسی نظامهای حقوقی موجود و ارائه نظریههای جدید برای اصلاح و ارتقای آنها دارد. همچنین، این رشته به ما کمک میکند تا درک عمیقتری از مفاهیمی مانند عدالت، آزادی، حقوق بشر و نظم اجتماعی پیدا کنیم.
در دنیای پیچیده و به سرعت در حال تغییر امروز، فلسفه حقوق نقشی حیاتیتر از همیشه ایفا میکند. با ظهور چالشهای جدیدی مانند هوش مصنوعی، تغییرات آب و هوایی و جهانی شدن، نیاز به بازنگری در مبانی و مفاهیم حقوقی بیش از پیش احساس میشود. فلسفه حقوق به ما کمک میکند تا با اتکا به تفکر انتقادی و خلاقانه، به این چالشها پاسخ دهیم و نظامهای حقوقی عادلانهتر و کارآمدتر را برای آینده طراحی کنیم.
فلسفه حقوق نه تنها با علم حقوق، بلکه با سایر رشتههای علوم انسانی مانند فلسفه، اخلاق، علوم سیاسی و اقتصاد نیز ارتباطی تنگاتنگ دارد. این ارتباط به غنیتر شدن مباحث فلسفه حقوق و کاربردیتر شدن آن در دنیای واقعی کمک میکند. از دیرباز فلسفه علم حقوق جهت ارتقای سعادت بشر مورد توجه اندیشمندان بوده و نظریاتی چند هم در این خصوص ارائه داده اند و بهترین راه برای جلوگیری از فاسد شدن دولت را در تفکیک قوا برآورد نمودند اصولا فلسفه علم حقوق موضوع بسیار جذابی است که تاکنون آثار زیادی در موردش به رشته تحریر درآمده است ولی نگاه هرکدام از اندیشمندان در حوزه فلسفه به این پدیده تمدن بشری برای نگارنده بسیار جالب آمد و مرا بر آن داشت که نگاهی بر آرای فلاسفه بیندازم و قلم فرسایی کنم.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیش گفتار
مقدمه 1
مبحث اول: مفهوم حقوق (فردی و اجتماعی) 3
مبحث دوم: دیدگاه های حقوقی نسبت به شکل گیری دولت 6
مبحث سوم: دیدگاه های حقوقی نسبت به جهانی شدن 12
مبحث چهارم: سیر تطور فلسفه حقوق 14
مبحث پنجم: اندیشه های فلسفی درباره حقوق 16
1- نظریه حقوق طبیعی 17
2- نظریه قرارداد اجتماعی 25
3- نظریه حقوق فرا طبیعی 40
4- نظریه پوزیتیویسم حقوقی 42
5-نظریه رئالیسم حقوقی 53
6- نظریه انتقادی حقوقی 56
7- نظریه فمینیسم حقوقی 61
8-نظریه پست مدرنیسم حقوقی 78
نتیجه گیری 85
منابع و مآخذ 88