بروزرسانی: ۱۴۰۳/۰۵/۰۶
پیشگفتار
با توجه به ابلاغ سیاست¬های اقتصاد مقاومتی و حرکت به سمت اجرای چنین الگویی، ضرورت¬های تغییر در نظام بانکی کشور که یکی از چالشی¬ترین بخش¬های اقتصادی در دوره پس از انقلاب بوده است حس می¬شود. در سال‌های اخیر با توجه به فقدان یک الگوی مناسب اقتصادی و باوجود مشکلات اقتصادی داخلی و همچنین هجمه¬های خارجی، سیاست¬های اقتصاد مقاومتی متناسب با وضعیت کشور طرح‌ریزی و در تاریخ 29 بهمن¬ماه سال 1392 ابلاغ شد. تغییر در نظام بانکداری کشور خاصه موضوع بانک-های تجاری و تخصصی در جهت تحقق عملی اقتصاد مقاومتی با توجه به نقش کلیدی نظام بانکی در نظام اقتصادی کشور و با نظر به ارائه الگوی اقتصاد مقاومتی و حرکت کشور به سمت اجرای چنین الگویی که اصول خاصی همچون استقلال اقتصادی را مطرح می¬کند، ضرورت می‌یابد.
کتاب حاضر در جهت پاسخگویی به سؤالاتی از قبیل چیستی چالش¬های کلیدی و الزامات حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی در بانک¬های تجاری و تخصصی، با استفاده از روش تحلیلی_توصیفی و بکار گیری روش دلفی از طریق توزیع پرسشنامه در میان نخبگان، به تحلیل و بررسی فرضیه‌های تحقیق مبنی بر اینکه توزیع نامناسب منابع، فساد بانکی، مطالبات معوق و تحریم¬های بانکی ازجمله چالشهای بانکهای تجاری و تخصصی است و الزاماتی نظیر اطلاعات جامع آمایش اعتباری، ارتباط نظام¬مند بانک¬ها با بخش حقیقی اقتصاد جهت تحقق اقتصاد مقاومتی ازجمله الزامات محسوب می‌شود، پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از تائید فرضیه‌های مطرح‌شده توسط نخبگان دانشگاهی دارد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول: مفاهیم و تعاریف 7
1-1. اقتصاد مقاومتی 7
1-2. تحریم اقتصادی 10
1-3. تابآوری اقتصادی 14
فصل دوم : جستاری بر ادبیات و نظریات نویسندگان اقتصاد مقاومتی 19
2-1. مقدمه 19
2-2. چالشهای ایجاد شده سیستم بانکی در دوران تحریمها 20
2-3. اصول اساسی و ویژگیهای اقتصاد مقاومتی 27
2-4. الزامات کوتاهمدت (مربوط به برنامهها و امور اجرائی کشور) 28
2-4-1. حمایت از تولید ملی 28
2-4-2. مدیریت منابع ارزی 29
2-4-3. مدیریت و اصلاح الگوی مصرف 30
2-4-4. استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات 31
2-4-5. حرکت براساس برنامه 32
2-5. الزامات بلندمدت (مربوط به اصلاح نظام اقتصادی کشور) 32
2-5-1. مردمی کردن اقتصاد 32
2-5-2. مقاوم سازی اقتصاد در برابر تحریمها 34
2-5-3. اقتصاد دانشبنیان 36
2-5-4.کاهش وابستگی به نفت 38
2-5-5. تبیین دانشگاهی و آکادمیک اقتصاد مقاومتی 39
2-6. تجربیات و ادبیات همسو با اقتصاد مقاومتی در ادبیات اقتصادی 41
2-6-1. ژاپن 43
2-6-2. فرانسه 46
2-6-3. آلمان 50
2-7. دیدگاه های نظری نویسندگان 54
2-7-1. بررسی دیدگاه ها در راستای نقش بانکها و بازار سرمایه در تحقق اقتصاد مقاومتی 54
2-7-2. بررسی دیدگاه ها در راستای تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی 59
2-7-3. بررسی دیدگاه ها در راستای نقش اقتصاد مقاومتی در اقتصاد 65
2-8. جمعبندی 70
فصل سوم : مبانی نظری تحقیق 77
3-1. مقدمه 77
3-2. کارکرد بانکهای تجاری و تخصصی در نظام بانکی 77
3-2-1. رونق مبادلات تجاری 79
3-2-2. تجهیز و تخصیص بهینه منابع 80
3-2-3. کاهش هزینههای داد و ستد 81
3-2-4. کمک به اجرای سیاستهای مالی 82
3-2-5. اجرای سیاستهای پولی 82
3-2-6. تعیین قیمت وجوه و سرمایه 83
3-3. مطالبات معوق و کاهش منابع بانکی 84
3-4. اطلاعات جامع مشتریان و مطالبات معوق 88
3-5. آمایش اعتباری کشور و توزیع مناسب منابع بانکی از طریق ارزیابی مناسب طرحها و پروژهها 89
3-6. ساد بانکی و اختلال در وظایف تجهیز و تخصیص منابع بانکی 78
3-7. جمعبندی 96
فصل چهارم : بانکهای تجاری و تخصصی در اقتصاد مقاومتی 101
4-1. مقدمه 101
4-2. نقش بانکها در اقتصاد مقاومتی 101
4-3. بررسی جایگاه بانکهای تجاری و تخصصی در اقتصاد مقاومتی 104
4-4. شرایط نظام بانکی مطلوب در اقتصاد مقاومتی 105
4-5. چالشهای موجود در نظام بانکی 109
4-5-1. مطالبات معوق بانکها 109
4-5-2. توزیع نامناسب منابع بانکی 111
4-5-3. فساد بانکی 113
4-5-4. تحریمهای بانکی 115
4-6. الزامات بانکهای تجاری و تخصصی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی 119
4-6-1. وجود نظام جامع آمایش اعتباری و ارزیابی طرحها و پروژهها جهت توزیع مناسب منابع 119
4-6-2. اجرای نظام جامع اطلاعاتی مشتریان جهت کنترل مطالبات معوق 121
4-6-3. وجود ارتباط نظاممند با بازار کالا و خدمات (بخش حقیقی اقتصاد) 122
4-6-4. وجود ارتباط نظاممند با بازار سرمایه 125
4-6-5. وجود ارتباط نظاممند با اقتصاد دانشمحور 128
4-6-6. وجود ارتباط نظاممند با اقتصاد مردمی و مشارکتی 130
4-6-7. وجود ارتباط نظاممند با سایر بخشهای اقتصادی مرتبط با نظام بانکی 131
4-7. جمعبندی 133
فصل پنجم :روش شناسی تحقیق، تجزیه و تحلیل داده ها 141
5-1. مقدمه 141
5-2. ادبیات دلفی 141
5-3. تاریخچه دلفی 143
5-4. تعریف روش دلفی 143
5-5. آزمون و تحلیل دادهها 145
5-6. آمار توصیفی 146
5-7. روش دلفی فازی 149
5-8. جمع بندی نتایج آزمون 174
فصل ششم : نتیجهگیری و پیشنهادها 179
6-1. نتیجه گیری تحقیق 179
6-2. پیشنهادهای تحقیق 181
6-2-1. پیشنهادهای سیاستی 181
6-2-2. پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی 182
پیوست 185
منابع 195
فهرست جدول
عنوان صفحه
جدول 2 1 : چالشهای ایجاد شده در نظام پولی و مالی کشور در زمان وضع تحریمها و آثار آن‌ها 27
جدول 2 2 :الزامات کوتاهمدت و بلندمدت در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی 40
جدول 2 3 :اقدامات و سیاستهای انجام شده مقاومت اقتصادی در کشور ژاپن 45
جدول 2 4 : اقدامات و سیاستهای انجام شده مقاومت اقتصادی در کشور فرانسه 49
جدول 2 5 :اقدامات و سیاستهای انجام شده مقاومت اقتصادی در کشور آلمانی 54
جدول 3 1 : نسبت مطالبات معوق نظام بانکی به کل تسهیلات بانکی (ارزی و ریالی) در ایران 87
جدول 3 2 : تسهیلات پرداختی به تفکیک بخشهای اقتصادی و هدف از دریافت طی 7 ماهه ابتداي سال 1395 77
جدول 4 1 : شرایط نظام بانکی مطلوب در اقتصاد مقاومتی بر طبق بندهای 9 و 19 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی 109
جدول 4 2 : ارکان کارآیی نظام مالی ایران از نظر گزارش رقابتپذیری سال 2014-2015 125
جدول 5 1 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن 146
جدول 5 2 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت 147
جدول 5 3 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات 148
جدول 5 4 : اعداد فازی مثلثی معادل طیف لیکرت 5 درجه 149
جدول 5 5 : میانگین فازی نظرات خبرگان در پرسشنامه نخست و میانگین فازی زدایی شده 150
جدول 5 6 : میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه دوم 151
جدول 5 7 : اختلاف میانگین نظرات خبرگان در پرسشنامه های اول و دوم 153
جدول 5 8 :میانگین فازی نظرات خبرگان در پرسشنامه نخست و میانگین فازی زدایی شده 156
جدول 5 9 : میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه دوم 158
جدول 5 10 :اختلاف میانگین نظرات خبرگان در پرسشنامه های اول و دوم 159
جدول 5 11 : میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه نخست 162
جدول 5 12 : میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه دوم 163
جدول 5 13 : اختلاف میانگین نظرات خبرگان در مراحل 1 و 2 (پرسشنامه های اول و دوم) 164
جدول 5 14 : میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه نخست 165
جدول 5 15 :میانگین دیدگاه خبرگان حاصل از پرسشنامه دوم 166
جدول 5 16 : اختلاف میانگین نظرات خبرگان در مراحل 1 و 2 (پرسشنامه های اول و دوم) 167
جدول 5 17 : آزمون تی تک نمونهای جایگاه نظام بانکی در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری 169
جدول 5 18 : بررسی میزان تطبیق وضعیت مطلوب بانکهای تجاری و تخصصی در اقتصاد مقاومتی 170
جدول 5 19 : آزمون تی تک نمونهای الزامات بانک های تجاری و تخصصی در حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی 171
جدول 5 20: آزمون تی تک نمونهای راهکارهای دستیابی به وضعیت مطلوب بانک های تجاری وتخصصی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی 173
